Elia Kazan doğum adıyla Elias Kazancıoğlu (d. 7 Eylül 1909, İstanbul – ö. 28 Eylül 2003, New York), Amerikalı yönetmen ve yazar. Özellikle Tennessee Williams ve Arthur Miller’ın oyunlarını sahneleyerek tiyatroda büyük başarı kazanmış, etkileyici filmleriyle sinema sanatının ustaları arasına girmiştir. Elia Kazan, Kayseri, Germir kökenli bir Rum ailenin çocuğu olarak “Elias Kazancıoğlu” ismiyle o tarihte Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olan İstanbul’un Fener semtinde doğdu. Dört yaşındayken ailesiyle birlikte ABD’ye göç etti. New York kentinde ve New York eyaletindeki New Rochelle’de büyüdü. Yüksek öğrenimini Williams College’da tamamladı. Yale Üniversitesi’nde tiyatro öğrenimi gördü. 1932’de oyuncu olarak katıldığı New York’taki ünlü Group Theatre’da 1939 yılına kadar çalıştı. Kazan, ilk oyununu 1934’te New York şehrinde sahneledi. 1940’larda yönettiği oyunlarla ülke çapında üne kavuştu ve Broadway’in en iyi yönetmenleri arasına girdi. 1947’de Cheryl Crawford ve Robert Lewis’le birlikte ünlü oyunculuk okulu Actors Studio’yu kurdu. Burada Marlon Brando başta olmak üzere Montgomery Clift, Julie Harris, Eli Wallach, Karl Malden, Patricia Neal, Mildred Dunnock, James Whitmore ve Maureen Stapleton gibi aktörlere eğitim vermiştir.
Bir yıl sonra Lee Strasberg de bu gruba katıldı. İlk filmini 1945’te çekti: (Bir Genç Kız Yetişiyor – A Tree Grows in Brooklyn). Filmleri çoğunlukla ilerici ve toplumsal açıdan eleştirel temalar içermektedir. 1948 ve 1955’te Akademi Ödülleri’nde iki kez en iyi yönetmen oscarını kazandı. 1960-64 arasında da New York kentindeki Lincoln Sahne Sanatları Merkezi Repertuvar Tiyatrosu’nun yönetmenleri arasında yer aldı. 1952’de Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi’nce (HUAC) sorgulanan Kazan, buradaki ifadesinden ötürü ağır eleştirilere uğradı. Başta Rıhtımlar Üzerinde olmak üzere çeşitli yapıtlar bu kovuşturmadaki tutumuyla ilgili izler taşır. 1960’ların ortalarında tiyatrodan uzaklaşmaya başladı; sinemayı da ikinci plana bırakarak yazarlığa ağırlık verdi. 1999 yılında 71. Akademi Ödüllerinde Yaşamboyu Onur Ödülü’nü, HUAC sorgusu nedeniyle protestolar arasında aldı. 1970’lerden itibaren Türkiye’yi sık sık ziyaret eden Kazan, 1988’de 7. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde seçici kurul başkanlığı yaptı. Zülfü Livaneli’nin Sis filminde küçük bir rol aldı. (1989).
